เรื่องสำคัญอันดับต้น ๆ ของการจัดสวนก็คือการเลือกพันธุ์ไม้ที่จะปลูก เนื่องจากต้นไม้แต่ละชนิดก็มีลักษณะและคุณสมบัติที่แตกต่างกันออกไป อีกทั้งความต้องการและการใส่ใจดูแลของผู้ปลูกแต่ละคนก็ยังแตกต่างกันด้วย โดยถ้าใครที่กำลังมองหาพันธุ์ต้นไม้ที่ดูแลไม่ยาก ใบไม่ค่อยร่วง ให้ร่มเงา และสามารถทนต่อแดดแรง ๆ ของเมืองไทยได้ วันนี้กระปุกดอทคอมได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับต้นไม้ดี ๆ เหล่านี้มาฝากแล้วค่ะ
ต้นมะฮอกกานี หรือ มะฮอกกานีใบใหญ่ (Brazilian Mahogany) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Swietenia macrophylla King. เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงใหญ่ สูงประมาณ 15-25 เมตร ลำต้นมีสีน้ำตาลหรือสีเทาอมดำ ใบเป็นใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ สีเขียว มีลักษณะเป็นมัน ปลายใบเรียว โคนใบเบี้ยว ขอบใบเป็นคลื่น ส่วนดอกออกเป็นช่อมีสีเหลืองอมเขียวและกลิ่นหอม ซึ่งทั่วไปแล้วจะออกในช่วงพฤษภาคม-มิถุนายน
สำหรับการปลูก ต้นมะฮอกกานีสามารถปลูกได้ทั้งแบบเดี่ยวและแบบแนวยาว โดยจะเจริญเติบโตได้ดีในดินทุกสภาพ ส่วนการดูแลก็ไม่ยาก เพราะต้นไม้ชนิดนี้โตเร็ว ต้องการน้ำแค่ปานกลาง ใบไม่ค่อยร่วง ไม่ค่อยมีโรคหรือแมลงรบกวน รวมถึงยังชอบแสงแดด จึงทนแดดจัด ๆ ได้ตลอดทั้งวันเลยด้วย
2. ต้นประดู่
ต้นประดู่ (Burma Padauk) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Pterocarpus indicus Willd เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ สูงได้มากถึง 25 เมตร ลำต้นเป็นสีเทาหรือสีดำ ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก สีเขียว เรียงสลับ โคนใบมน ปลายใบแหลม ดอกออกเป็นช่อตามซอกใบหรือปลายกิ่ง มีขนาดเล็ก เป็นสีเหลืองอ่อน โดยต้นประดู่เป็นพืชที่ต้องการแสงแดดจัด ฉะนั้นจึงทนความร้อนของแดดเมืองไทยได้แบบสบาย ๆ อีกทั้งยังทนทานต่อสภาพธรรมชาติได้ดี ใบไม่ค่อยร่วง และดูแลไม่ยาก แค่ใช้ดินร่วนซุยในการปลูก รดน้ำทุก ๆ 5-7 วัน พร้อมใส่ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยเคมี ปีละ 3-5 ครั้งก็พอ
3. ต้นประยงค์
ต้นประยงค์ หรือ Chinese Rice flower มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Aglaia odorata Lour. เป็นไม้ดอกไม้ประดับที่มีแหล่งกำเนิดอยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยมีลักษณะเป็นไม้พุ่มยืนต้นขนาดเล็ก กิ่งดก ใบดก ออกดอกสีเหลืองเป็นช่อสั้น ๆ รูปร่างกลมเล็ก ไม่บาน ลักษณะคล้ายไข่ปลา มีกลิ่นหอมแรงและหอมไกล ส่วนผลเป็นรูปไข่ ผิวเรียบและเป็นมัน โดยสำหรับการปลูกต้นประยงค์ สามารถทำได้ทั้งการเพาะเมล็ด ตอนกิ่ง และปักชำ โดยควรใช้เป็นดินร่วนที่ระบายน้ำได้ดีในการปลูก รดน้ำพอประมาณ และปลูกในพื้นที่ที่โดนแดดจัด ๆ อ้อ ถ้าหากอยากให้ต้นเป็นพุ่มสวย ควรทำการตัดแต่งกิ่งเป็นประจำทุกปีด้วย
4. ต้นสนฉัตร
ต้นสนฉัตร (Nolfolk island pine) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Araucaria heterophylla. เป็นไม้มงคลที่คนนิยมปลูก เพราะเชื่อว่าจะทำให้มีเกียรติและความสง่างาม โดยต้นสนฉัตรเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 5-15 เมตร ลำต้นเป็นสีน้ำตาล มีตุ่มเล็ก ๆ อยู่รอบ ๆ ส่วยบริเวณยอดจะแตกกิ่งก้านออกเป็นชั้น ๆ มีใบประกอบเรียงตัวกันอยู่อย่างหนาแน่น
สนฉัตรเป็นต้นไม้ที่ขึ้นชื่อเสียงเรื่องความแข็งแรงและทนทาน ชอบดินร่วนซุยที่มีความชื้นสูง ชอบแสงแดด ชอบน้ำพอประมาณ โดยควรรดน้ำทุก ๆ 3-5 วัน และใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเพื่อบำรุงปีละ 3-5 ครั้งด้วย โดยจริง ๆ แล้ว ใบของสนฉัตรนั้นจะไม่ค่อยร่วง ทว่าถ้าหากให้น้ำมากเกินไปก็อาจจะซีดและร่วงเยอะขึ้นได้ ฉะนั้นจึงควรควบคุมปริมาณน้ำและความชื้นให้เหมาะสมด้วย
5. ต้นหูหนู
ต้นหูหนูหรือต้นสั่งทำ (Black Ebony) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Diospyros buxifolia (Blume) Hiern เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีถิ่นกำเนิดมาจากอินเดียและประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ลำต้นเป็นสีเทาดำ สูงประมาณ 25 เมตร ใบเป็นรูปไข่ สีเขียว โคนมน ปลายแหลม ขอบเรียบ เรียงสลับอยู่ตามกิ่งก้าน ส่วนดอกออกเป็นช่อขนาดเล็ก และสำหรับการดูแลก็ง่าย ๆ คล้ายกับต้นหูกระจง คือรดน้ำปานกลางและปลูกให้โดนแสงแดดอยู่ตลอด โดยต้นหูหนูนั้นแข็งแรง ทนทาน และสามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินเกือบทุกชนิด
6. ต้นแก้วมุกดา
ต้นแก้วมุกดา หรือ โกงกางเขา มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Fagraea racemosa Javanica หรือ Fagraea blumeana เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย ทรงพุ่มเตี้ย ล้ำต้นสีเทา ใบเป็นรูปวงรี โคนใบแหลม ปลายใบมน แผ่นใบเรียบ หนา เหนียว เป็นมัน และมีสีเขียวเข้ม ซึ่งต้นแก้วมุกดาถือเป็นพืชที่ไม่ค่อยผลัดใบ จึงไม่ค่อยมีใบร่วงมากวนใจเรามาก ส่วนดอกมีลักษณะคล้ายกับดอกแก้ว ออกเป็นช่อสั้น ๆ บริเวณปลายยอด ส่งกลิ่นหอมอ่อน ๆ ตลอดทั้งวัน
สำหรับการขยายพันธุ์ต้นแก้วมุกดาสามารถทำได้ทั้งการเพาะเมล็ดและตอนกิ่ง โดยต้นไม้ชนิดนี้จะเจริญเติบโตได้ดีในดินที่อุดมสมบูรณ์ ต้องการน้ำมาก ควรรดน้ำทุกเช้า-เย็นในช่วงปลูกแรก ๆ แต่พอต้นเริ่มโตก็รดแค่วันเว้นวันก็พอ ส่วนแสงแดดสามารถปลูกกลางแจ้งให้โดนแสงแดดจัด ๆ ได้เลย
7. ต้นพิกุล
ต้นพิกุล ภาษาอังกฤษคือ Spanish cherry, Medlar หรือ Bullet wood มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Mimusops elengi Linn. เป็นต้นไม้มงคลของจังหวัดลพบุรี มีลักษณะเป็นไม้ต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 8-15 เมตร ลำต้นมีสีน้ำตาลเทา ยอดค่อนข้างหนา ใบเป็นรูปไข่ ปลายใบแหลม ขอบใบเป็นคลื่น ดอกออกรวมกันเป็นกระจุก สีขาว ส่งกลิ่นหอม และออกตลอดปี โดยเราสามารถปลูกพิกุลได้ในดินทุกชนิด พร้อมดูแลให้น้ำและความชื้นแค่ปานกลาง ส่วนเรื่องอื่น ๆ ก็ไม่ต้องห่วง เพราะพิกุลเป็นพืชที่ค่อนข้างทนทานต่อสภาพธรรมชาติ ทนแสงแดดจัด ๆ ได้เต็มวัน ไม่ค่อยมีใบร่วง และไม่ค่อยมีโรคและแมลงรบกวน
8. ต้นลำดวน
ต้นลำดวน หรือ Lamdman มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Melodorum fruticosum Lour.เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 5-10 เมตร ลำต้นเป็นสีเทา ผิวเรียบ ใบเป็นใบเดี่ยว รูปหอก ยาว รี ปลายแหลม โคนมน ขอบใบค่อนข้างเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย ออกเรียงสลับกันอยู่บริเวณข้อ ลำต้น และกิ่ง ส่วนดอกมีขนาดเล็ก สีเหลือง ออกตามยอดและง่ามใบ โดยคนไทยโบราณเชื่อกันว่าถ้าบ้านใดปลูกต้นลำดวนไว้จะทำให้เกิดความสดชื่น
และถ้าหากจะปลูกลำดวนประดับบ้าน ควรเว้นระยะห่างให้เหมาะสม เพราะต้นลำดวนมีลักษณะค่อนข้างใหญ่ ต้องการแสงแดดและชอบดินร่วน โดยควรรดน้ำทุก ๆ 5-7 วัน แล้วใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักอัตรา 1-2 กิโลกรัม/ต้น ปีละประมาณ 3-5 ครั้งด้วย ส่วนเรื่องอื่น ๆ ก็ไม่ค่อยมีปัญหามาก เพราะลำดวนเป็นต้นไม้ที่ค่อนข้างทนทานต่อสภาพธรรมชาติ
9. ต้นหมาก
ต้นหมาก (Areca nut palm) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Areca catechu Linn. เป็นไม้ยืนต้นในวงศ์ปาล์ม มีถิ่นกำเนิดมาจากประเทศเขตร้อนในเอเชีย มีลักษณะลำต้นตั้งตรงทรงกระบอก สูงประมาณ 10-15 เมตร มีก้านใบค่อนข้างยาว โดยใบจะออกเรียงกันที่ปลายยอด เป็นรูปหอก โคนใบเรียว ปลายใบแหลม ลักษณะใบหนาและเรียบ มีดอกออกเป็นช่อขนาดใหญ่ สีขาวอมเหลือง เรียกว่า “จั่น” ส่วนผลเป็นทรงกลม รูปไข่หรือรูปกระสวย ขนาดค่อนข่างเล็ก มีเปลือกสีเขียว
โดยต้นหมากจะเจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนปนทรายหรือดินเหนียวที่อุดมสมบูรณ์ ระบายน้ำและระบายอากาศได้ดี ส่วนการดูแลก็ต้องการน้ำและแดดอยู่พอสมควร แต่ก็สบายใจได้เลยว่าทนทานต่อแสงแดดและมีใบร่วงน้อยแน่ ๆ
10. ต้นปาล์มพัด
ต้นปาล์มพัดหรือปาล์มมงกุฎ (Fiji Fan Palm) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Pritchardia pacifica Seem & H.Wendl. มีแหล่งกำเนิดจากเกาะฟิจิ เป็นปาล์มต้นเดี่ยว สูงได้ถึง 10 เมตร ลำต้นตั้งตรง ใบเป็นมัน รูปพัด ขอบใบเว้าและพับจีบ โดยใบมีสีเขียวอ่อน ส่วนดอกออกเป็นช่อ สีเหลืองอมน้ำตาล ซึ่งต้นปาล์มพัดถือเป็นพืชที่เหมาะจะปลูกกลางแจ้ง จึงทนต่อแดดร้อน ๆ ได้ดีมาก แถมไม่ต้องกังวลเรื่องใบหลุดร่วง ทว่าต้องต้นปาล์มชนิดนี้การน้ำมากหน่อย แต่ก็อย่าให้แฉะ โดยถ้าหากจะปลูกต้นปาล์มพัดไว้ที่บ้าน ควรปลูกในพื้นที่ที่มีขนาดกว้าง และใช้ดินร่วนผสมพิเศษที่ค่อนข้างอุดมสมบูรณ์ในการปลูก
ต้นไม้ที่ทั้งทนแดดและใบไม่ร่วงมีให้เราเลือกมากมาย ฉะนั้นใครที่ไม่ค่อยจะมีเวลามาดูแลต้นไม้มาก ๆ ก็ลองเลือกต้นไม้เหล่านี้ไปปลูกประดับสวน ประดับบ้านสักต้น สองต้นก็ได้นะคะ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก มะฮอกกานี/สมุนไพรดอทคอม, ศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง ตชด. 24, ประดู่/สถาบันนวัตกรรมการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยมหิดล, ไม้ประดับออนไลน์, ประยงค์/พืชเกษตร, อุทยานหลวงราชพฤกษ์, สนฉัตร/ไม้ประดับออนไลน์, หูหนู/วิชาเกษตร, แก้วมุกดา/วิชาเกษตร, พิกุล/โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ฝ่ายมัธยม, ลำดวน/ไม้ประดับออนไลน์, หมาก/วิชาเกษตร และปาล์มพัด/โรงเรียนพระหฤทัยคอนแวนต์